Bukmeykerlik va sport oʻyinlariga pul tikish sohasi jadallik bilan rivojlanmoqda. Har yili Oʻzbekistonlik pul tikuvchilar soni jadal surʼatlar bilan oʻsib bormoqda. Sport oʻyinlariga pul tikish yoʻq qilishning imkoni mavjud emasligi allaqachon yuz foiz aniq boʻldi, shu sababli, mamlakat hukumati ularni hech boʻlmaganda oʻz nazoratiga olishga va pul tikishni qonuniylashtirishdan maksimal foyda olishga harakat qilishga qaror qildi.
O‘zbekistonda sport turlariga pul tikish maqomi
Oʻzbekistonda maʼlum vaqtgacha qimor oʻyinlari qonuniy maqomga ega boʻlgan. Agar sport oʻyinlariga pul tikish haqida gapiradigan boʻlsak, bu sohada katta oʻsish 2006-yilda Germaniyada boʻlib oʻtgan futbol boʻyicha jahon chempionati paytida sodir boʻldi. Biroq, mamlakat hukumati boshqa qimor oʻyinlari kabi pul tikishni ham jamiyat uchun xavfli deb hisoblay boshladi va 2007-yilda bu kabi koʻngilochar mashgʻulotlarga nisbatan taqiqlov joriy qildi. Faqatgina lotereyalar oʻzining huquqiy maqomini saqlab qolishga muvaffaq boʻldi.
Aksariyat mamlakatlarda bo‘lgani kabi O‘zbekistonda ham sportga pul tikishning taqiqlanishi bukmeykerlik kompaniyalarini yo‘q qilmadi, balki ularni soyada ishlashga majbur qildi. Avvalari boʻlganidek pul tikish davom etdi. Faqatgina endilik pul oqimlari davlat gʻaznasiga oʻta boshladi.
Sportga pul tikishni qonuniylashtirish yoʻli
2019-yilda O‘zbekiston hukumati nihoyat sport oʻyinlariga pul tikish bo‘yicha o‘z pozitsiyasini qayta ko‘rib chiqishga qaror qildi. Dastlabki hisob-kitoblarga koʻra, bukmeykerlik biznesini qonuniylashtirish taxminan 50 million daromad keltirishi kerak. 2019-yil dekabr oyida mamlakat prezidenti sport oʻyinlariga tikishlarni qonuniylashtirishga tayyorgarlik ko‘rish to‘g‘risidagi qaror imzoladi. Rejalarga koʻra, bukmeykerlik biznesi 2021-yil 1-yanvargacha butunlay soyadan chiqarilishi kerak edi.
Hokimiyat vakillari bukmeykerlik kompaniyalarining soliq toʻlovlaridan tushadigan mablagʻlarni taqsimlash boʻyicha loyihani ulashishga muvaffaq boʻlishdi. Quyidagi sxema taklif qilindi:
- Mablagʻlarning 10 foizi davlat byudjetiga tushadi;
- 45% — mamlakatda yoshlar futbolini rivojlantirish uchun;
- 45% — boshqa sport turlarini rivojlantirish uchun.
Qachon O‘zbekistonda sportga pul tikish qonuniy maqomga ega boʻladi?
2021-yilning birinchi kunidan boshlaboq O‘zbekistonda sport oʻyinlariga tikish butunlay huquqiy maydonga o‘tishi kerak edi, biroq pandemiya ta’siri va qonunchilik bazasi tayyor emasligi sababli ushbu muhim lahzani 2021-yilning yoziga qoldirishga to‘g‘ri keldi. Ammo yozda hech nima yuz bermadi.
Hozirda O‘zbekistonda sport oʻyinlariga tikishlarni qonuniylashtirishning taxminiy sanasi mavjud emas.
Ammo O‘zbekistonda bukmeykerlarni litsenziyalash qanday amalga oshirilishi haqida tushuncha bor. Litsenziyalar Kapital bozorini rivojlantirish agentligi (KBRA) tomonidan beriladi. Bundan tashqari, mamlakatda oʻz vazifalari boʻyicha Rossiyaning SUPISiga oʻxshab ketadigan organni tashkil etish rejalashtirilgan. Uning asosiy vazifasi bukmeykerlik kompaniyalari mijozlari tomonidan internet orqali amalga oshiriladigan barcha toʻlovlarni nazorat qilishdan iborat boʻladi. Hozirda Qozog‘istonda ham xuddi shunday jarayon amalga oshirilmoqda. Bu mamlakatning tajribasi ham albatta hisobga olinadi.
Bugungi kunda xalqaro bukmeykerlik kompaniyalari o‘zbek bozorini ancha istiqbolli deb hisoblamoqda. Birinchi oʻrinda bu aholi sonining koʻpligi tufayli – ular taxminan 33 million kishini tashkil etadi.
O‘zbekistonda sport turlariga pul tikish uchun soliqlar
Hozircha bukmeykerlar va oʻyinchilar uchun soliq stavkasi miqdori haqida aniq maʼlumot mavjud emas. Bundan tashqari, tikish faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyaning taxminiy narxi ham maʼlum emas.
Mutaxassislar O‘zbekistonda qonuniy tikish bozoriga birinchi boʻlib yirik bukmeykerlik kompaniyalari kirishini kutishmoqda. Reklama maqsadlarida ular mahalliy sport ligalari va klublari bilan hamkorlik qilishga majbur bo‘ladi, bu esa mamlakatda sport rivojiga ma’lum darajada turtki beradi.
Ayni paytda sportga investitsiyalar va moliyaviy yordam miqdori koʻp narsani hal qiladi. O‘zbekistonda bukmeykerlik biznesining qonuniylashtirilishi vaziyatni ma’lum darajada yaxshilashi kerak.
